Əməliyyat sistemi

Komputerlərin işləməsi üçün müxtəlif proqram təminatı lazımdır. Proqram təminatının bir nömrəli elementi əməliyyat sistemidir. Əməliyyat sistemi istifadəçi ilə komputer arasında ünsiyyət yaradan, sistemə yüklənmiş proqramların və onlara məxsus faylların işləməsini təmin edən, komputerə qoşulmuş olan aparat təminatını özünəməxsus qaydada sistemə tanıdan bir mühitdir. Əməliyyat sistemi komputerin bütün hissələrinin uzlaşmasına və səlist işləməsinə nəzarət edir. Əməliyyat sistemləri imkanlarına, əmrlər sisteminin tərkibinə, texniki vasitələrlə əlaqələrin təşkilinə və bir çox başqa funksiyalarına gorə bir birindən fərqlənir.

 

Başqa sözlə Əməliyyat sisteminin əsas funksiyası hesablama texnikasının ehtiyatlarının (fiziki və məntiqi) və hesablama sistemləri proseslərinin idarə edilməsidir. Fiziki ehtiyatlara əməli yaddaş,  mikroprosessor,  monitor,  çap qurğuları,  maqnit və örtük disklər,  məntiqi ehtiyatlara isə proqramlar, fayllar və s. aiddir.

İlk əməliyyat sistemi 1981 – ci ildə yaradılan MS DOS (Microsoft Disk Operating System) olmuşdur. Bundan sonra 1985 – ci ildə Windows əməliyyat sistemi yaradılb. Hər iki əməliyyat sistemi 1975–ci ildə Bill Gates və Pol Allen tərəfindən yaradılmış Microsoft firmasına məxsusdur. Windows əməliyyat sisteminin aşağıdakı versiyaları var:

Windows 1.0 (1985 ), 3.0, 3.1, 3.11, 95, 98, Milenium, NT, 2000,  ME,XP. Windowsun bu versiyalarından ən uğurlusu  Windows XP versiyasıdır. Burada XP Experience sözündən götürülmüş və təcrübə deməkdir. 2007–ci ildə Windows Vista əməliyyat sistemi,ən son olaraq isə 2009–cu ildə Windows 7 əməliyyat sistemi istifadəyə verilib. Windows əməliyyat sisteminin rəqibləri bunlardır:  Unix, Lunix, Macintosh və s.

Əməliyyat sisteminin ilk açılışı desktop (işçi stolu) adlanır. İşçi stolu üzərində yerləşən elementlər İCON adlanır. Desktopun aşağısında yerləşən zolaq taskbar (tapşırıqlar zolağı) adlanır.